Ashwagandha, topper onder de ginsengsoorten

In de fytotherapie worden ‘adaptogene’ planten ingezet om het aanpassingsvermogen van het lichaam te verhogen bij ongunstige omstandigheden. Zo kan ashwagandha of Indische ginseng een gunstig effect uitoefenen op het vlak van stresstolerantie, geestelijk en fysieke presteren, mentaal evenwicht en seksueel functioneren. De werking van de wortel ervan past als gegoten voor de persoon die door een stressvolle, westerse levenswijze minder tot rust komt, slecht slaapt, vermoeid is en zwakker presteert op fysiek en geestelijk vlak.

Wetenschappelijk onderbouwd

Ashwagandha (Withania somnifera) wordt al eeuwen in de Aziatische geneeskunde ingezet als een ‘panacee’ of een plant met veel nuttige toeppassingen. De laatste jaren werden de gunstige eigenschappen van ashwagandha in tal van uitgevoerde klinische studies ook aangetoond. Voorwaarde is wel dat het gaat om een biologische kwaliteit van de wortel zonder de bovengrondse plantendelen en dat die minstens 5% withanoliden bevat. Deze laatste familie is een groep van actieve stoffen, die in synergie de werkzaamheid van ashwagandha bepalen: de alkaloïden withanine, somniferine, tropine en de steroïde lactonen.

Betere stressbestendigheid

Ashawagandha is in de eerste plaats een plant die onze stresstolerantie kan verhogen. Ze regelt en ondersteunt de belangrijke lichaamsas die centraal staat in onze verwerking van en respons op stress: de as hypothalamus-hypofyse-bijnier. Door hierop in te werken, wordt bij stress een te hogen afscheiding van cortisol door de bijnieren afgeremd. En dat is belangrijk voor de westerse mens die in deze prestatiegerichte wereld met een indrukwekkende informatiestroom zoveel prikkels te verwerken krijgt en daarop vaak reageert met te hoog oplopende cortisolspiegels. Wat op termijn onze stressbestendigheid ondermijnt, waardoor we niet meer kunne ontspannen en slecht slapen en waardoor de immuniteit verlaagt en allerhande ontstekingsverschijnselen de kop opsteken. Bovendien bindt ashwagandha ook op de rustgevende GABA-receptoren in de hersenen. Alles samen maakt dat van ashwagandha een plant die bij uitstek kan ingezet worden bij:

• Verminderde stresstolerantie
• Zenuwachtigheid, nervositeit
• Slapeloosheid door stress
• Angst en paniekverschijnselen
• Milde vormen van depressiviteit

Betere hersenfuncties

Van ashwagandha is ook ruimschoots aangetoond in klinische studies dat ze de prestaties van onze hersenen kan verbeteren. Ze dankt dit in de eerste plaats aan het feit dat ze het enzym acetylcholinesterase afremt, waardoor minder snel acetylcholine wordt afgebroken, de neurotransmitter die centraal staat in ons verstandelijk functioneren en aanleren. Omdat ashwagandha door zijn antioxiderende vermogen ook hersencellen beschermt en de hersenen ondersteunt in haar capaciteit om afleidende prikkels te negeren, is het ook een plant waaraan mag gedacht worden bij:

• Verminderd geheugen- en concentratievermogen
• Gebrek aan focus, aandacht en alertheid
• Moeilijk aanleren
• Verminderd werkgeheugen en productiviteit
• Preventie van de ziekte van Alzheimer

Meer energie, betere prestaties

De bijnaam ‘Indiase ginseng’ suggereert dat ashwagandha ook een plant is die vermoeidheid zonder onderliggend organisch lijden kan verminderen. Zo ondersteunt ze de werking van onze mitochondriën met een betere beschikbaarheid van de energieleverancier ATP, ook bij intense inspanningen. Ook kan ze de hemoglobinespiegel en het aantal rode bloedcellen verhogen waardoor meer zuurstof wordt opgenomen. Bovendien vermindert ze opstapeling van melkzuur en beschermt ze door haar antioxiderende vermogen de spiercellen. Tenslotte kan ze de lichaamseigen aanmaak van steroïde hormonen (zoals testosteron) bevorderen omdat ze het te hoog oplopen van de cortisolspiegel afremt. Tot de toepassingen behoren dan ook:

• Vermoeidheid zonder aanwijsbare reden
• Energiegebrek door drukke activiteiten
• Burn-out, overwerktheid, sufheid
• Sproten, intensief trainen, krachttraining
• Verminderde uithouding en – sportprestatievermogen
• Onvoldoende of te traag herstel na inspanningen
• Te hoog melkzuurgehalte in de spieren; spierpijnen
• Te laag testosterongehalte door langdurige inspanningen
• Te hoog vetpercentage
• Te laag spiervolume; spierzwakte, sarcopenie (spierverlies bij ouderen)

Betere hormonale balans

Door de hierboven al aangehaalde regulerende werking op de as hypothalamus-hypofyse-bijnier en door het bevorderen van de lichaamseigen aanmaak van steroïde hormonen bij zowel man als vrouw, kan ashwagandha ook ingezet worden voor een betere hormonale balans. Toepassingen zijn hierdoor:

• Verminderd libido bij de vrouw, menopauzale klachten, vaginalee drooge en – pijn
• Verminderde vruchtbaarheid bij de man, vooral door stressvolle omstandigheden en door testosterongebrek; onvoldoende – en afwijkingen in sperma
• Verminderd libido bij de man
• Te laagtestosterongehalte
• Hypothyreoïdie (zwakke schildklierfunctie): subklinische vormen die nog geen hormoonsubstitutie vergen

Bijkomende nuttige indicaties

Door beter om te gaan met stress, door het reguleren van de hormonale balans, door een antioxiderende werking,… zijn er nog een aantal interessante toepassingen van ashwagandha:

• Zwakke immuniteit, te grote gevoeligheid voor infecties
• Anti-aging; vroegtijdige ouderdomsverschijnselen
• Ondersteuning bij ouderdomskwalen
• Overmatige trek in voedsel, eetstoornissen

Bron: Biogezond februari 2025, pag. 14-16.