Waarom coronacrisis niet gebruiken om onze veerkracht te versterken?
Een langdurige quarantaine brengt gezondheidsrisico’s met zich mee dewelke niet onderschat mogen worden. Maar laten we de zaak eens positief bekijken.
We hebben vertrouwen nodig dat we eruit zullen geraken. Met angst en paniek geraken we niet vooruit. Dit betekent ook dat we de coronastatistieken nuchter en in perspectief mogen bekijken. Zonder te minimaliseren maar ook zonder te over-dramatiseren.
Het is gemakkelijker om de harde maatregelen te aanvaarden en goed door te komen als we weten dat er een uitzicht is en als we een houvast hebben. Even belangrijk zijn concrete adviezen om zélf iets voor onze gezondheid en immuniteit te doen, en niet enkel wachten op een mogelijk vaccin. Want de communicatie over dit aspect laat te wensen over. Alsof corona enkel maar een fataliteit is.
Door het dagdagelijkse nieuws over het virus, dreigen we de ruimere – ook psychosociale – context uit het oog te verliezen. De chronische blootstelling aan slecht coronanieuws en al die doemscenario’s die elkaar de voorbije weken hebben opgevolgd, kan contraproductief werken. Deze negatieve fall-out is ongrijpbaar en daarom zien we ze niet.
Hypochondrie
Preventiearts Ilse Six stelt vast dat met het coronavirus er een maatschappelijke hypochondrie lijkt te zijn ontstaan. Hypochondrie is de overmatige angst om ziek te worden, ook als uit onderzoek blijkt dat er geen reden toe is. Ouderen en alleenstaanden worden opgezadeld met angst en dat terwijl ze minder kans hebben om hun vragen, zorgen en emoties te delen met anderen. Mensen reageren nu ongerust op kleine lichamelijke ongemakken, die ze nu plots scherp gewaarworden. Apothekers en artsen worden overstelpt. Er worden veel pijnstillers onnodig geslikt. De spoeddiensten rapporteren een toestroom van mensen met vage klachten die getest willen worden en zo het systeem blokkeren. Andere ziekenhuizen zien dan weer minder niet-coronapatiënten dan normaal. Waarom? Uit angst? Het is natuurlijk de besmettelijkheid van het virus die ervoor zorgt dat de angst zo groot is. Een onvatbare dreiging is veel beangstigender dan een vijand die we kennen, zoals de griep of een bekende chronische ziekte als diabetes. Een onzichtbare vijand die willekeurig kan toeslaan… We zijn kwetsbaar en dat besef komt hard aan.
Maar ook die angst kan ziekmakend werken. Wie schrik heeft krijgt ook slaag. De angst is op dit moment zelfs het échte gevaar van de huidige pandemie, meer dan het virus zelf, stelt antropoloog en cognietief wetenschapper Samuel Paul Veissière.
Een alternatief voor quarantaine bestaat er helaas niet. Maar we kunnen de risico’s ervan ook niet onder de mat schuiven. De psychische gezondheidsproblemen die quarantaine met zich meebrengt kunnen er diep inhakken en lang doorwerken. Het is dus zeer belangrijk om zulke gevolgen te voorkomen.
Deze crisis brengt zowel het beste als het slechtste in de mens naar boven. Gelukkig ontstaan er overal in Vlaanderen netwerken van solidariteit. Maar als de ‘lockdown’ langer dan twee blijft duren of zelfs nog wordt aangescherpt, zal er een tandje moeten worden bijgestoken.
Nieuwe cijfers
Door het dagelijkse mediabombardement met cijfers van het almaar toenemend aantal dodelijke slachtoffers, in België en wereldwijd, leggen veel mensen onbewust de link ‘corona = ziekte = dood’. Een beeld dat toch moet worden genuanceerd.
Tachtig procent van de besmette personen heeft geen of milde symptomen en geneest spontaan. Op basis van de ervaring op het cruiseschip Diamond Princess, met 3711 passagiers die drie weken in quarantaine waren gezet, hebben epidemiologen het sterftecijfer naar beneden bijgesteld tot 0.5% van de geïnfecteerden. Nog altijd veel vergeleken bij griep (0.1%), maar in elk geval minder dan eerst gedacht. Hoe meer er getest wordt, hoe lager het sterftecijfer kan worden.
Overigens heeft ook de WHO het sterftecijfer bijgesteld van 5.8% naar 1.4% op basis van een nieuwe studie in Wuhan. Ook van de 80-plussers geneest de grote meerderheid.
De corona-diagnostiek is trouwens niet zo eenduidig als het lijkt. De echte doodsoorzaak blijkt bij nader onderzoek vaak de chronische ziekte(n) te zijn waaraan de slachtoffers leden (co-morbiditeit). Dit blijkt bijvoorbeeld uit een Italiaanse steekproef. Vooral obesitas lijkt de grootste risicofactor in Italië. In Wuhan, met eens zoveel mannelijke als vrouwelijke slachtoffers, zou er een verband zijn met de rookverslaving van 50% van de mannen.
Hoe besmettelijker een virus is, hoe zwakker het wordt naarmate het zich meer verspreidt, stelt epidemioloog Tom Jefferson.
Immuniteit
Wat belangrijk is in deze tijd is mensen houvast en hoop te geven en ze positief te motiveren. Dit kan ook op lange termijn renderen voor henzelf en de samenleving.
Hierbij komen we bij een cruciaal thema: de immuniteit, onze natuurlijke afweer of biologische weerbaarheid. Hierrond is bij de bevolking verwarring ontstaan. Sommige experts zeggen dat het immuunsysteem geen rol speelt om ons tegen Covid-19 te beschermen, omdat het de nieuwe indringer nog niet herkent en dus geen antistoffen heeft. Enige redmiddel zou het vaccin zijn waaraan in de hele wereld wordt gewerkt.
Maar hoeven we daarop te wachten? Het feit is dat mensen met een zwakke immuniteit, om welke reden dan ook, het meest kans lopen op de ziekte en overlijden, en dat kinderen, twintigers en dertigers weinig of niet getroffen worden.
We kunnen er dus maar beter vanuit gaan dat dankzij een gezonde immuniteit het virus je wél kan besmetten, maar je niet ziek zal maken. Zoals de Amerikaanse immunoloog Carl H. June zegt: “Onderschat nooit de kracht van ons immuunsysteem!” Onze natuurlijke afweer houdt verband met levenswijze, voeding, lichaamsbeweging, gezonde lucht, voldoende slaap, positieve levenshouding, zingeving,… Dit geldt vandaag als een evidentie in de preventieve gezondheidszorg.
Om de coronacrisis te helpen bestrijden, zouden mensen dus de boodschap kunnen krijgen extra aandacht te besteden aan hun voeding, met veel groenten en fruit en voldoende variatie. De Nederlanders hebben dit advies wél gekregen van hun nationaal voedingscentrum: “Met een goede weerstand is je lichaam beter bestand tegen ziekmakende bacteriën en virussen en word je minder snel ziek. Mocht je toch ziek worden, dan herstel je sneller.”
Hoe je je weerstand kan versterken, kan je lezen in het volgende artikel van deze nieuwsbrief!